Szczepionki, jak wszystkie działania medyczne mają swoje wskazania i przeciwwskazania. Głównym przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko grypie jest ciężka reakcja alergiczna na jakikolwiek składnik szczepionki lub po jej wcześniejszym podaniu. Jeśli u pacjenta występuje ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu z towarzyszącą gorączką lub bez gorączki, lekarz odroczy szczepienie do czasu ustąpienia objawów.

Szczepienie przeciwko grypie – ogólne przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do szczepienia przeciwko grypie jest ciężka reakcja alergiczna (anafilaksja) na jakikolwiek składnik szczepionki lub po jej wcześniejszym podaniu, niezależnie od tego, który składnik szczepionki mógł wywołać reakcję.

Ostra choroba o umiarkowanym lub ciężkim przebiegu z towarzyszącą gorączką lub bez gorączki jest wskazaniem do opóźnienia szczepienia do czasu ustąpienia objawów. Oznacza to, że pacjent chory np. na ostre zakażenie górnych dróg oddechowych o umiarkowanym przebiegu może przyjąć szczepionkę przeciwko grypie dopiero po ustąpieniu objawów infekcji. W takiej sytuacji lekarz podczas kwalifikacji do szczepienia odroczy szczepienie.

W Polsce dostępne są następujące szczepionki przeciwko grypie:

• inaktywowane szczepionki podawane we wstrzyknięciu: Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra,
• szczepionka „żywa” (atenuowana) podawana donosowo: Fluenz Tetra.

Przeciwwskazaniem do podania inaktywowanej szczepionki przeciwko grypie (w zastrzyku) i "żywej" szczepionki (donosowej) jest wspominana ciężka reakcja alergiczna na jakikolwiek składnik szczepionki lub po podaniu jakiejkolwiek szczepionki przeciwko grypie.

Przeciwwskazania do podania „żywej” szczepionki przeciwko grypie obejmują poza tym:

• dzieci i młodzież przewlekle leczeni kwasem acetylosalicylowym lub salicylanami
• dzieci w wieku 2–4 lat chore na astmę oraz dzieci, których rodzice/opiekunowie w ciągu ostatnich 12 mies. otrzymali informację od personelu medycznego, że u ich dziecka wystąpiły świsty wydechowe lub objawy astmy lub u których w dokumentacji medycznej odnotowano epizod świstów wydechowych w ciągu ostatnich 12 mies.
• niedobory odporności (w tym spowodowane przyjmowaniem leków immunosupresyjnych, zakażeniem HIV, brakiem śledziony lub tzw. asplenią czynnościową, czyli nieprawidłowym funkcjonowaniem śledziony [np. z powodu niedokrwistości sierpowatokrwinkowej])
• bliski kontakt z osobami w stanie ciężkiej immunosupresji wymagającymi szczególnie chronionego środowiska lub sprawowanie opieki nad takimi osobami
• ciążę
• wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego do ustnej lub nosowej części gardła, nosa, ucha lub innych przestrzeni (np. po urazie głowy)
• wszczepienie implantu ślimakowego
• przyjmowanie leków przeciwwirusowych w ostatnim czasie, m.in. oseltamiwiru, zanamiwiru, peramiwiru, baloksawiru; o ich stosowaniu należy powiedzieć lekarzowi podczas kwalifikacji do szczepienia.

Szczepienie przeciwko grypie – sytuacje wymagające zachowania szczególnej ostrożności

Oprócz przeciwwskazań, czyli sytuacji, w których nie należy podawać szczepionki przeciwko grypie, są jeszcze sytuacje, gdy szczepienie wymaga zachowania szczególnej ostrożności.

Zarówno w przypadku szczepionek inaktywowanych, jak i żywej, jest to sytuacja, kiedy u pacjenta w przeszłości wystąpił zespół Guillaina i Barrego (ZGB) w ciągu 6 tygodni po podaniu jakiejkolwiek szczepionki przeciwko grypie. Osoby, u których wystąpił ZGB, nienależące do grupy ryzyka ciężkiego przebiegu grypy (zobacz: Szczepienie przeciwko grypie – niepożądane odczyny poszczepienne (NOP)), raczej nie powinny być szczepione przeciwko grypie. U osób z grupy ryzyka ciężkiego przebiegu grypy korzyści ze szczepienia mogą przewyższać ryzyko nawrotu ZGB po szczepieniu.

Ponadto, dla szczepionki żywej, sytuacje, w których należy zachować szczególną ostrożność to:

• astma u dorosłych i dzieci w wieku ≥5 lat
• inne choroby współistniejące, które mogą zwiększać ryzyko powikłań zakażenia „dzikim” wirusem grypy (np. przewlekłe choroby płuc, układu sercowo-naczyniowego, z wyjątkiem samego nadciśnienia tętniczego, nerek, wątroby, układu nerwowego, krwiotwórczego, choroby metaboliczne [w tym cukrzyca]).

Szczepienie przeciwko grypie a alergia na białko jajka kurzego

Osoby z alergią na białko jajka kurzego, niezależnie od nasilenia alergii, mogą otrzymać przeciwko grypie. Nie trzeba stosować dodatkowych środków ostrożności. Osoby z alergią na białko jaja kurzego, u których po narażeniu na jajo występowały objawy inne niż pokrzywka, można szczepić w dowolnej placówce ambulatoryjnej lub szpitalnej. Tak jak w przypadku wszystkich innych szczepień, pacjent po szczepieniu jest obserwowany przez 15 minut.