- Buty ortopedyczne zrobione na miarę to koszt minimum 500-600 zł. Ale czasami wystarczy pójść do szewca, który może odpowiednio rozciągnąć skórzane obuwie - opowiada Sławomir Szczupacki, fizjoterapeuta i specjalista ds. podologii pracujący w poradni ortopedycznej.
Fot. iStock
Renata Kołton: Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) objawia się bólem, sztywnością, obrzękiem stawów. Dotyczy to głównie rąk i stóp. Zmiany w obrębie stóp znacznie utrudniają poruszanie się. Czy do poradni ortopedycznej zgłaszają się pacjenci z takimi dolegliwościami?
Sławomir Szczupacki: Trafia do nas liczna grupa osób starszych z zaawansowanym RZS i bardzo zdeformowanymi stopami. Najczęściej występuje u nich metatarsalgia, czyli różne dolegliwości bólowe okolicy podeszwowej głów kości śródstopia, które często współwystępują z płaskostopiem poprzecznym i podłużnym, paluchem koślawym oraz palcami młoteczowatymi. Na stronie podeszwowej stopy widoczne są duże zmiany skórne w postaci bolesnych modzeli.
Przychodzą także pacjenci, u których zmiany nie są jeszcze tak zaawansowane, ale zauważalny jest obrzęk bądź odczuwają ból w okolicy któregoś ze stawów śródstopno-paliczkowych. Opowiadają, że rano nie mogą zgiąć palców, ale w ciągu dnia ta poranna sztywność mija. Jeśli taki pacjent nie był wcześniej u lekarza, to od razu sugerujemy wizytę u reumatologa lub ortopedy. Trzeba dokładnie zbadać, czy przypadkiem nie są to właśnie początki RZS.
Na jaką pomoc ze strony pracowni ortopedycznej mogą liczyć pacjenci z RZS?
Po wykonaniu podstawowych badań diagnostycznych z zakresu fizjoterapii, ortopedii oraz podologii na ogół dobieramy pacjentom indywidualne wkładki ortopedyczne i instruujemy odnośnie do obuwia, jakie powinni nosić. W skrajnych przypadkach, kiedy deformacje stopy są bardzo duże, zalecamy ortezy.
Korekcja za pomocą wkładek ma na celu odciążenie miejsc na podeszwowej stronie stopy, które są nadmiernie przeciążone przez zdeformowany szkielet stopy oraz rozluźnienie tkanek miękkich rozcięgien podeszwowych, które przy stopie reumatoidalnej są na ogół przykurczone. Często zalecamy zakup indywidualnych wkładek, wykonanych pod konkretną stopę.
Pacjentów zachęcamy też do korzystania z profesjonalnych zabiegów podologicznych, np. do usuwania modzeli. Twarda, zrogowaciała skóra pod głową kości śródstopia może mocno uciskać. To trochę tak, jakbyśmy cały czas stali na kamyku.
Jakie badania wykonuje się przed dobraniem wkładek?
U pacjenta sprawdza się rozkład obciążenia na podeszwowej stronie stóp oraz funkcjonowanie stopy i układu ruchu. W tym celu wykonuje się badanie statyczne i dynamiczne, na przykład na platformie podobarystycznej, oraz badanie statyczne i analizę za pomocą podoskopu. W badaniu dotykiem oceniamy, na ile stawy można korygować, czy nie są zbyt sztywne. Następnie pobiera się miarę w celu wykonania indywidualnych wkładek ortopedycznych.
Jakie obuwie zalecane jest pacjentom ze stopą reumatoidalną?
Jeśli deformacja stopy nie jest duża, to często wystarczy dobrać obuwie z miękkiej skóry, takie, które nie będzie powodowało otarć. Często sugerujemy pacjentom, żeby udali się do szewca, który może konfekcjonowane skórzane buty odpowiednio rozciągnąć, tak aby nie uciskały i nie podrażniały stóp w miejscach wyniosłości kostnych, czyli np. w okolicy pierwszego stawu palucha.
Jest to zapewne tańsze rozwiązanie niż kupno obuwia ortopedycznego?
Często tak. Buty ortopedyczne zrobione na miarę, odpowiednio szerokie, o większej tęgości i głębokości to koszt minimum 500-600 zł.
Czy NFZ refunduje zakup takiego obuwia?
Jeśli lekarz zaleci specjalne obuwie, to w ramach NFZ możliwe jest częściowe dofinansowanie takiego zakupu. Maksymalna kwota refundacji dla jednego buta to 155 zł i nie może to być więcej niż 70% ceny. Gdy pacjent ma w różnym stopniu zniekształcone stopy i potrzebuje dwóch indywidualnie wyprofilowanych butów, to kwota refundacji wynosi 217 zł za parę. Refundacja butów możliwa jest raz na rok. Koszt indywidualnych wkładek to kwoty rzędu 200-300 zł. Niestety nie są one refundowane.
W przypadku stopy cukrzycowej pacjenci nie czują bólu, najistotniejsze jest, żeby chronić stopę przed urazami. Przy stopie reumatoidalnej chodzi głównie o złagodzenie dolegliwości bólowych.
Tak, ale przy stopie reumatoidalnej także mogą wystąpić zaburzenia czucia. Chodząc w niewłaściwym obuwiu, chorzy mogą deformować sobie stopy i nie odczuwać przy tym bólu, a przez to nie zwracać na to szczególnej uwagi.
Wielu pacjentów, którzy do nas trafiają, oprócz RZS, choruje także na cukrzycę. Gdy występuje już stopa reumatoidalna, prawdopodobieństwo, że rozwinie się też stopa cukrzycowa, bardzo wzrasta. U osób ze stopą reumatoidalną zmienia się dynamika chodu, prawidłowe przetaczanie stopy. Pojawiają się odciski, modzele, zmiany na opuszkach i od strony grzbietowej palców. W wyniku ocierania obuwia łatwo może pojawić się rana, która przy cukrzycy nie będzie się goić.
Pacjenci sami szukają pomocy w pracowni ortopedycznej, czy kierują ich do Państwa lekarze?
Chorzy często przychodzą do nas kierowani przez lekarzy. Czasami chcą spróbować korekcji za pomocą wkładek zamiast zalecanego zabiegu chirurgicznego bądź przed operacją, jeśli muszą na nią długo czekać albo z jakiś powodów nie jest u nich możliwe wykonanie zabiegu korekcyjnego.
Potem już sami regularnie wracają, żeby zamówić nowe wkładki, gdy stare się zużyją. Czują różnicę. Dostrzegają, że dzięki takiej korekcji deformację stopy udaje się zahamować.
Sławomir Szczupacki - fizjoterapeuta, specjalista ds. podologii. Wspólnie z Piotrem Lewkowiczem, magistrem fizjoterapii, mistrzem technikiem ortopedą, prowadzą w Krakowie pracownię ortopedyczną.
Rozmawiała: Renata Kołton
