Co to są zmiany w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Tyreotoksykoza oznacza zespół objawów chorobowych, które występują u osób z nadmiernym stężeniem hormonów tarczycy. Do objawów tych zalicza się m.in. pobudliwość psychiczną, spadek masy ciała, szybką czynność serca, biegunki.
W przebiegu tyreotoksykozy występują także zmiany w układzie ruchu. Obejmują one przede wszystkim zaburzenia w funkcjonowaniu mięśni, czyli miopatie. Hormony tarczycy mogą również mieć negatywny wpływ na stawy i kości, choć większe znaczenie przypisuje się krążącym autoprzeciwciałom, często występującym w chorobach tarczycy, np. chorobie Gravesa i Basedowa.
Tyreotoksykoza nasila również naturalny proces resorpcji kości, co prowadzi najpierw do osteopenii, a następnie do osteoporozy. Kości stają się coraz cieńsze i ich naturalna odporność na obciążęnia zmniejsza się, co skutkuje zwiększoną podatnością na złamania.
Jak często występują zmiany w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Częstość występowania osteoporozy i osteopenii u pacjentów z tyreotoksykozą zależy od płci, wieku, czasu trwania choroby oraz szybkości rozpoczęcia leczenia. Obniżona gęstość mineralna kości, której następstwem jest osteoporoza, dotyczy większości chorych.
Cechy miopatii mogą występować nawet u 80% osób z tyreotoksykozą. Mają one cięższy przebieg u mężczyzn i osób w starszym wieku.
Zapalenie stawów występuje rzadko, a akropachia tarczycowa (patrz niżej) jedynie u 0,01% pacjentów w wyniku długiego czasu trwania choroby - typowo w chorobie Gravesa i Basedowa.
Jak objawiają się zmiany w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Osteoporoza i osteopenia wiążą się ze zmniejszoną wytrzymałością mechaniczną kości. Jeśli gęstość mineralna kości jest znacznie obniżona, wówczas łatwo dochodzi do złamań, nawet w wyniku bardzo niewielkich urazów, np. upadku z wysokości własnego ciała.
W miopatii związanej z tyreotoksykozą dochodzi do osłabienia siły mięśni obręczy barkowej i biodrowej Powoduje to trudności w chodzeniu po schodach, w unoszeniu ramion lub wyprostowanych kończyn dolnych do góry. W przypadku zajęcia mięśni ocznych występuje opadanie powiek i podwójne widzenie. Rzadziej, głównie u starszych mężczyzn, mogą zostać zajęte mięśnie twarzy, gardła lub krtani, co objawia się osłabieniem mimiki, zaburzeniami połykania lub zmianą barwy głosu.
Niekiedy, u chorych na chorobę Gravesa i Basedowa, pojawia się niebolesny obrzęk palców rąk lub stóp z towarzyszącym tzw. podokostnowym zgrubieniem kości, określany mianem akropachii tarczycowej.
Zapalenie stawów w tyreotoksykozie dotyczy dużych stawów - głównie ramion - objawia się bólem, obrzękiem i ograniczeniem ruchomości zajętego stawu.
Co robić w przypadku pojawienia się zmian w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
W przypadku zajęcia stawów, mięśni lub wystąpienia zmian mogących nasuwać podejrzenie akropachii tarczycowej należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza w celu włączenia odpowiedniego leczenia.
Osoby chorujące na nadczynność tarczycy, zwłaszcza świeżo wykrytą lub o długim czasie trwania i chwiejnym przebiegu, powinny się zgłosić do lekarza w celu wykonania densytometrii, co pozwoli na wczesne wykrycie osteoporozy i osteopenii oraz wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do złamania kości. W przypadku podejrzenia złamania kości (utrzymujący się ból i obrzęk w miejscu urazu) należy się zgłosić na ostry dyżur urazowy.
W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie zmian układu ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Lekarz najpierw zbiera wywiad dotyczący przebiegu dolegliwości, jej charakteru, czas trwania, chorób towarzyszących i zażywanych leków. Następnie bada pacjenta ze szczególnym uwzględnieniem oceny zgłaszanych objawów. Najważniejszymi badaniami dodatkowymi w diagnostyce chorób tarczycy są badania hormonalne: oznaczenie we krwi stężenia tyreotropiny (TSH), trijodotyroniny (T3) i tyroksyny (T4). Zmniejszone stężenie TSH, duże stężenie T3 i T4 świadczą o tyreotoksykozie.
Ponadto lekarz może zlecić inne badania dodatkowe, np. stężenie kinazy fosfokreatynowej, potasu, wskaźników stanu zapalnego, CRP, OB, a także elektromiografię.
Postawienie odpowiedniej diagnozy nie jest proste, jeśli zmiany w układzie ruchu są jedynym objawem nadmiernego stężenia hormonów tarczycy w organizmie. Należy pamiętać, że zapalenie stawów czy miopatia występują również w innych chorobach i to znacznie częściej. Z tego powodu lekarz może zlecić szereg badań w celu wykluczenia innych chorób.
Jakie są metody leczenia zmian w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Należy przede wszystkim dążyć do uzyskania prawidłowego stężenia hormonów tarczycy, ponieważ wszystkie opisane zmiany w układzie ruchu są powikłaniami utrzymującego się nadmiernego stężenia tych hormonów w organizmie. Terapię ustala lekarz endokrynolog, którego zaleceń należy ściśle przestrzegać.
Jeśli do tyreotoksykozy doszło w wyniku przedawkowania doustnych preparatów hormonów tarczycy podawanych w leczeniu niedoczynności tarczycy, należy odpowiednio zmodyfikować dawkę leku według zaleceń lekarza endokrynologa.
Zarówno w przypadku osteoporozy, jak i osteopenii należy pamiętać o odpowiedniej suplementacji wapnia i witaminy D, odpowiedniej diecie i ćwiczeniach.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie zmian w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Większość zmian, które powstają w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy cofa się całkowicie po uzyskaniu prawidłowego stężenia hormonów tarczycy. Wyjątek stanowi akropachia tarczycowa, która jest nieodwracalna.
Co trzeba robić po zakończonym leczeniu zmian w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Osoby chorujące na choroby tarczycy powinny być pod stałą opieką lekarza, najlepiej endokrynologa. Wskazane jest okresowe badanie stężenia TSH w surowicy.
U chorych ze zmniejszoną gęstością kości w przebiegu tyreotoksykozy powinno się wykonywać kontrolne badania densytometryczne w celu oceny skuteczności leczenia.
Wiadomo, że osoby, które przebyły nadczynność tarczycy mają zwiększone ryzyko złamania szyjki kości udowej w starszym wieku, a osoby młode, które nie osiągnęły jeszcze szczytowej masy kostnej, częściej chorują na osteoporozę w przyszłości. Zwiększone ryzyko złamań utrzymuje się przez około 5 lat od momentu postawienia diagnozy i włączenia odpowiedniego leczenia.
Co robić, aby uniknąć zmian w układzie ruchu w przebiegu tyreotoksykozy?
Jeśli stwierdzono chorobę tarczycy, profilaktyką zmian w narządzie ruchu jest systematyczna opieka lekarska, okresowe badania hormonalne i regularne przyjmowanie zalecanych leków.
W przypadku występowania choroby Gravesa i Basedowa u członka rodziny, warto wykonać badania w kierunku nadczynności tarczycy, gdyż choroba ta może występować rodzinnie.
