×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ból stawów: przyczyny, objawy i leczenie

dr n. med. Zofia Guła, dr hab. n. med. Mariusz Korkosz

Ból stawów ma wiele przyczyn, m.in. zmiany zwyrodnieniowo-przeciążeniowe oraz zapalne choroby stawów. Ważne jest określenie czy ból stawów ma charakter „mechaniczny” czy „zapalny” oraz czy występują inne niepokojące objawy wymagające pilnej konsultacji z lekarzem.

Co nazywamy bólem stawów?

Bólem stawów nazywamy ból zlokalizowany w obrębie stawów, wynikający z patologii samego stawu, otaczających go struktur (takich jak więzadła, ścięgna czy kaletki maziowe), a czasami z innych przyczyn, niezwiązanych bezpośrednio ze stawem. Jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości. Jeśli mija samoistnie w ciągu kilku dni, najczęściej nie oznacza poważnej choroby. Należy jednak pamiętać, że może być objawem różnych chorób, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów lub toczeń rumieniowaty układowy. Dlatego jeśli ból stawów nie mija w ciągu kilku dni lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy (np. obrzęk stawu, gorączka, sztywność poranna stawów i in.), nie należy zwlekać z wizytą u lekarza.

Jakie mogą być przyczyny bólu stawu?

Istnieje bardzo wiele przyczyn bólu stawów – można je z grubsza podzielić na niezapalne (wywołane np. uszkodzeniem mechanicznym) i zapalne (związane ze stanem zapalnym w tkankach stawu i okołostawowych).

Najczęściej ból stawu związany jest z przeciążeniem otaczających go struktur (ścięgien, więzadeł i torebek stawowych) np. po intensywnej pracy fizycznej lub ćwiczeniach.

U osób w starszym wieku częstą przyczyną bólu stawów jest choroba zwyrodnieniowa. Trzeba jednak pamiętać, że także w tej grupie wiekowej zdarzają się choroby zapalne, takie polimialgia reumatyczna czy reumatoidalne zapalenie stawów.

Ból stawów u osób młodszych, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu inne niepokojące objawy, zawsze powinien nasuwać podejrzenie zapalnej choroby stawów i wymaga dalszej diagnostyki.

Ustalając rozpoznanie, lekarz poprosi o określenie:

  • czasu trwania dolegliwości
  • czy była konkretna przyczyna wywołująca ból stawu, np. uraz, przeciążenie, powtarzalne mikrourazy (praca zawodowa, rekreacyjne uprawianie sportu), inna choroba
  • ile stawów i które stawy bolą, czy ból jest symetryczny (występuje w tych samych lokalizacjach po obu stronach ciała)
  • jaki jest charakter bólu:
    • „mechaniczny” – wywoływany przez ruch stawu, najbardziej nasilony podczas rozpoczynania jakiejś czynności (np. ból biodra przy wstawaniu z krzesła); dolegliwości nie występują w spoczynku
    • „zapalny” – typowo dolegliwości są największe nad ranem, mogą wybudzać chorego ze snu; ból stopniowo mija po rozruszaniu się
  • czy towarzyszą mu: obrzęk i ograniczenie ruchomości stawu oraz sztywność, szczególnie po przebudzeniu się (sztywność poranna)
  • czy występują inne niepokojące objawy (nieuzasadnione zmniejszenie masy ciała, gorączka, zmęczenie, wzmożone pocenie w nocy)
  • czy występują inne choroby (np. choroby tarczycy, wątroby, zaburzenia jelitowe, zapalenie struktur oka, zmiany skórne np. łuszczyca)
  • czy w rodzinie występowały choroby stawów.

Na co należy zwrócić uwagę przy bólach stawów?

Pilny kontakt z lekarzem jest konieczny, jeśli:

  • bólowi stawów towarzyszy obrzęk, zaczerwienienie lub ocieplenie stawu oraz ograniczenie jego ruchomości
  • rano masz problem z rozruszaniem się przez ponad godzinę
  • występują tzw. objawy ogólne, takie jak zmęczenie, gorączka, ból mięśni, utrata apetytu czy zmniejszenie masy ciała
  • ból stawów nasila się w nocy i wybudza ze snu
  • wystąpią inne niepokojące objawy.

Jak postępować przy bólach stawów - domowe sposoby

Leczenie bólu stawów zależy od jego przyczyny. Poniższe metody pomogą zmniejszyć ból stawów.

Odciążanie stawu. W przypadku ostrego bólu stawu należy ograniczyć jego nadmierną aktywność, aby nie spowodować dalszych uszkodzeń. Po ustąpieniu silnych dolegliwości należy wykonywać ćwiczenia wzmacniające staw i poprawiające jego ruchomość (najlepiej pod okiem rehabilitanta).

Okłady z lodu (można kupić w aptece specjalne żele wielorazowe) zmniejszają objawy zapalenia stawu. Wykonuje się je 2–3 razy dziennie po 15 minut, należy uważać, żeby nie spowodować odmrożenia skóry.

Leki przeciwbólowe (paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne stosowane doustnie lub miejscowo) – można je stosować samodzielnie przez kilka dni, nie przekraczając zalecanych dawek. Jeśli pomimo ich stosowania ból nie ustępuje, należy skontaktować się z lekarzem.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Należy pamiętać, że ból stawów może być objawem różnych chorób stawów wymagających szybkiego rozpoznania i leczenia. Nie wolno więc zwlekać z udaniem się do lekarza, jeśli ból stawów nie ustępuje w ciągu kilku dni lub towarzyszą mu inne niepokojące objawy (patrz punkt: Na co zwrócić uwagę?).

Jakie badania należy wykonać w celu ustalenia przyczyn bólu stawów?

O tym, jakie badania należy wykonać, powinien zadecydować lekarz (na podstawie zebranych od pacjenta informacji i objawów stwierdzanych przy badaniu stawów). W diagnostyce chorób reumatologicznych wykorzystuje się różne badania laboratoryjne (najczęściej OB, CRP i morfologię, zobacz: Badania laboratoryjne wykorzystywane w reumatologii) oraz obrazowe (najczęściej na początku zleca się RTG lub USG chorego stawu). W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie innych badań, np. punkcji stawu (w celu pobrania do analizy płynu stawowego), tomografii komputerowej czy rezonansu magnetycznego.

Jak się leczy ból stawów?

Aby prawidłowo leczyć ból stawów, trzeba ustalić jego przyczynę. Leczenie poszczególnych chorób reumatologicznych omówiono w opisach tych jednostek chorobowych.

O co najcześciej pytają pacjenci:

Wędrujący ból stawów – przyczyny

Ból stawów, który występuje kolejno w różnych lokalizacjach może być zarówno początkiem zapalnej choroby stawów, takiej jak reumatoidalne lub łuszczycowe zapalenie stawów, jak i wynikiem zmian zwyrodnieniowo-przeciążeniowych narządu ruchu (zwłaszcza u osób w starszym wieku, objawy nasilają się przy zmianie pogody). Może on jednak występować w przebiegu różnych chorób, dlatego wymaga konsultacji z lekarzem i diagnostyki różnicowej. Coraz częściej rozpoznawaną przyczyną wędrującego bólu stawów jest zespół fibromialgii, który może zarówno występować samoistnie, jak i towarzyszyć przewlekłym chorobom narządu ruchu, a także wtórnie po przebytej wcześniej boreliozy.

Bóle mięśni i stawów a nerwica

Wiele badań potwierdza wpływ stresu zarówno jako jednego z czynników predysponujących do rozwoju zapalnych chorób narządu ruchu (przewlekły stres zmienia funkcjonowanie układu immunologicznego), jak i subiektywnego, zwiększonego odczuwania bodźców bólowych. Dlatego kluczowym elementem terapii chorób narządu ruchu, poza odpowiednio dobraną farmakoterapią, jest redukcja stresu, dbanie o regularną aktywność fizyczną oraz prawidłową masę ciała.

Jak bolą stawy przy boreliozie

W przebiegu boreliozy może dojść do wczesnego zajęcia stawów, występującego średnio po 3–6 miesiącach od pokłucia przez kleszcza. Typowo występuje ból jednego lub kilku stawów, często w okolicy miejsca ukłucia/rumienia wędrującego – dlatego najczęściej zajęty jest staw kolanowy lub skokowy. Może wystąpić również zapalenie stawu, nawet z dużą ilością wysięku, co wymaga nakłucia stawu i odbarczenia płynu. W późniejszym czasie borelioza może objawiać się napadowym bólem stawów trwającym od kilku tygodni do kilku miesięcy z następującymi po nim okresami poprawy. Bólowi stawów mogą towarzyszyć: przewlekłe zmęczenie, ból i osłabienie siły mięśni. Należy pamiętać, że nawet po skutecznym leczeniu boreliozy, może rozwinąć się zespół fibromialgii, dla którego charakterystyczny jest wędrujący ból narządu ruchu – w jego leczeniu nie stosuje się antybiotyków, tylko leki wpływające na przewodnictwo bólu.

Więcej na temat boreliozy przeczytasz w artykule Kleszcze i borelioza: przyczyny, objawy i leczenie boreliozy z Lyme

01.04.2022
Zobacz także
  • Ból kolana
  • Polimialgia reumatyczna
  • Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza)
  • Toczeń rumieniowaty układowy
  • Fibromialgia
  • Reumatoidalne zapalenie stawów
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa
  • Dieta w chorobie zwyrodnieniowej stawów – czy można odbudować chrząstkę stawową?
  • Choroby stawów wywoływane przez kryształy pirofosforanu wapnia (CPPD)
  • Zespół cieśni nadgarstka
  • Ból ręki oraz ból nadgarstka
  • Bóle kręgosłupa u młodzieży - przyczyny
  • Łuszczycowe zapalenie stawów
  • Młodzieńcze spondyloartropatie
  • Zabieg pierwotnej całkowitej endoprotezoplastyki stawu biodrowego
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta